EKOSISTEMA B

EKOSISTEMA(EZIN IZAN DUT EUSKERAZ AURKITU PARKATU)

EKOSISTEMA

EKOSISTEMA

EUSKAL AUTONOMI ELKARTEAN

1.ESPAZIO NATURAL BABESTUAK
Biosferaren erreserba: Urdaibai.

Parke Naturalak: Urkiola, Gorbeia, Valdegero,  Aralar...
Hegaztientzako Babes Bereziko Aldea: Izaro.

2.INTERESEKO ESPAZIO NATURALAK
Interes Bereziko Espazio Naturalak: ugariak dira: mendiak (Ranero eta Betaio, Ordunte eta Nerbioi Garaikoak, Kantauri, Gasteiz-Izkiz, Entzia, Aiako Harria, Jaizkibel, Izarraitz...), urtegi eta leku hezeak (Zadorrako urtegiak,Soto Briones, Zumaiako zabaluneak...) etab.
(Mutriku...)

URAIABAI BIOSFERAREN ERRESERBA

Babesleku honen 220,3 km2-etan aurki daitekeen ingurumen-dibertsitatea handia da, bere orografia oso malkartsua baita. Kantauri Itsasoaren eraginpean dagoen kostaldea du, baina baita barne-alde menditsua ere. Eremu biak nahiko garatutako sare hidrografikoarekin lotuta daude. Aurreko guztiagatik landareen, onddoen, animalien eta abarren espezie ugari aurkitu ahal izango ditugu. Gainera, gizakiaren eragina lurralde osoan oso garrantzitsua da. Horrela bada, eremu txiki honetan ekosistema-aniztasun handia aurkituko dugu. Uraren aurkako noranzkoan egingo dugun bidaia honetan Urdaibaiko itsas azpian hasiko gara. Ondoren, lehorreko itsasertzeko ekosistemak (padurak, dunak eta itsaslabarrak) aztertuko ditugu. Ur gazia alde batera utzi eta haltzadiak landuko ditugu. Ingurumen lehorrean artadia eta bi harizti-motak ezagutuko ditugu. Gizakiarekin oso lotuta dauden landazabal atlantikoari eta baso-landaketei erreparatuko diegu eta, amaitzeko, erakunde desberdinetatik ekosistemak edo bere elementu naturalistikoak aintzat hartzeko Urdaibain aurrera eraman diren ekintzak aztertuko dira.

KUTSADURA URETAN

Unitate honen bukaeran, eta bi urte hauetan natur zientzietan landu dugun guztiaren laburpen gisara, ikerketa eta sintesi lan polit bat egitea proposatuko dizugu lan horren prestaketa bezala hartu
behar duzu oraingo jarduera hau geroko lan hori erraztuko dizun arikea bezala Europan.
eta Euskal Herrian burutzen ari diren ikerketa programa

EKOSISTEMAK

MAREAK ETA ITSASLABARRAK

Itsaslabarrak: Aurrez deskribatu bezala, Bizkaiko kostako ibilbidea malkartsua da oro har, eta aldapa handiak dituen itsaslabarrak malkartsuak ditu. Hain zuzen ere, Lekeitio eta Ondarroaren arteko tartean kasu, behinola aldapa arinetatik labainduz itsasoraino heltzen ziren errekastoak orain urjauziak eta turrustak eratzen dituzten aldapa gogorretatik bertikalki erortzen dira, higadurak eragindako itsaslabarrenatzerapena dela eta.

Mareak: Lurreko mareen zikloak edo itsas uraren mugimendu periodikoak kostako edozein ekosistematan garatzen den biozenosian eta, bereziki, paduretan, eragin handia du, eta horien erantzule den grabitatea da beste eragile bat.

GURE BASOAK

EKOSISTEMA LURTARRAK

EKOSISTEMA ZAINDU BEHAR DA!!!

🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄🌄

Gazteok zerikusi handia dugu ingurumenaren zainketan. Izan ere, etorkizunean, gurea izango da gaur egun sortzen ari garen ingurumena eta bertan bizi beharko dugu. Horregatik, oso garrantzitsua da dagoeneko natura zaintzen hastea. Etorkizunean izango duguna hobea izango da horrela. Gaur egun jada ekintza asko egiten dira ingurumenaren alde, baina oraindik asko dago egiteko, eta lan horretan ezinbestekoa da guztion parte hartzea.

UGALKETA

EKOSISTEMA

EKOSISTEMA URTARRAK

KUTSADURA AIREAN

Bai ibilgailuetan eta berokuntzan erabilitako erregaien, bai industriak jaurtikitako gasen eraginez atmosfera oso kutsatuta egon daiteke hiri eta herrietan. Airearen kutsadura aztertzea proposatzen dizugu.

INGURUNE-INPAKTUAK

Hondartzara joango zinen behin edo behin. Garbian egoten al da urte guztian horrela egoten ote da garbitu egiten ote dute zergatik uda partean bakarrik garbitzen ote dute zergatik eta zure  herritik pasatzen den ibaiaren egoera nolakoa da ibai horretan ba al dago arrainik ? Garbia al dago ala plastiko

eta hondakinez zikindua? Zure ustez, nola egon beharko lukete gure ibaiek? Zergatik?
Itsasoak eta ibaiak zikinak egotearen arrazoien artean, zuk zein azpimarratuko zenituske? Zer egin beharko genuke horren aurrean? Nola?

Zabor pilaketek dakartzatan ondorioak kezkagarriak al dira zure ustez? Zergatik? Gai honi buruz entzun edo irakurri al duzu inoiz zerbait?
Zein da zaborraren jatorria?Zergatik sortzen ote dugu hainbeste zabor?

BIZKAIKO DUNA-SISTEMAK

Beti hondartzaren atzeko aldean daude, itsasgora heldu ezin den lekuetan.

Barne-zabalera nahikoa duten hondartzetan sortzen dira; horretarako, mugitu ezin den harea metatuko
du haizeak lehenengo, baina, denboraren poderioz, landare batzuk garatu eta duna finkatuko dute.

SEDIMENTAZIOA

Higadura-, erauzketa-  eta garraio-prozesuek uretan esekiduran dauden materialen metaketa eragingo dute kosta baxuetan haizearen, olatuen, korronteen eta mareen, eta abarren ekintzaren bidez. Horren guztiaren ondoren gertatuko da sedimentazioa. Beraz, sedimentazioa gailendu den guneetan kosta-metaketaren mota nagusiak ondorengo hauek dira: hondartzak, kostako dunak, padurak, itsas zingirak, estuarioak eta deltak. Lehen hiruak dira garrantzitsuenak gure kostaldean.

ZER DA EKOSISTEMA?????

GIZAKIEN ERAGINA

FRUITU-BILTZAILE ETA LABORARIAK

Milaka urtetan, gizakia naturak eskaintzen zionetik bizi izan zen, eta ehizari eta fruitu-biltzaile huts zela esan liteke. Bizimodu horrekin oparoaldi laburrak eta gosealdi luzeak ezagutzen zituzten herrialdeek.
Gizakiak janariak erosoago lortu eta gordetzeko aukera izan zuen abeltzaintza ezagutu eta lurra lantzen hasi zenean. Honela, janaria noiz eta nola bilatukomzuen bizi beharrean, bere ekimenari esker bizitzen hasi zen.

HIRI ETA HERIIETAKO ARAZOAK

Erdi Aroko hiriak ere bazituen ingurugiro-arazoak. Zikinkeria metatzeak gaixotasun kutsadura eta izurriteen sorrera zekarren. Baina arazo hau, normalean, hirira eta bere inguru hurbilera mugatzen zen. Gainera, subtantzia kutsatzaileak organikoak ziren eta era naturalean desegiten ziren.

SUNTSIPEN OROKORRA

XVIII. mendean industrializazioa hasi zenetik, ingurukogiroaren suntsipena gero eta handiagioa eginez joan da mundu osoan zehar. Substantzia toxikoak uretan eta airean barreiatzen dira zuzenean edo zeharka. Hauetako asko deskonposaggaitzak direnez, geure gorputzeko ehunetan metatzen dira.

EKOSISTEMA WIKIPEDIA

Ekosistema

Sabana Ngorongoro parkean, Tanzania.

Baja California eskualdeko basamortuko flora, Cataviña, Mexiko.

 Ekologian, ekosistema ingurune jakin bateko osagai fisiko eta biologikoek osatzen duten sistema da. Oro har, ekosistema batean ingurune fisikoa edo  biotopoa (hau da, faktore  abiotikoak: tenperatura, hezetasuna, lurzorua, ura, etab.) eta elementu biotikoak edo biosenisia (landareak, animaliak), ingurune berean kokatuta egonik, elkarrekin harremanetan daude, sistema bat osatuz.

Ekosistema biotopo batek eta bertan bizi den biozenosiak osatzen duten sistema da:

Ekosistema = Biotopoa + Biozenosia

Beraz, toki jakin batean elkarrekin harreman estua duten bizidunen multzoak (biozenosia) eta haren ingurumenak (biotopoa) osatzen duten sistema da ekosistema.

Munduko ekosistema guztiek beste sistema handiagoa osatzen dute:  biosfera

Ekosistemaren kontzeptuaren ideia nagusia da izaki  bizidunek inguruan duten elementu fisiko bakoitzarekin elkarrekintzak sortzen dituztela.  EugeneOdumen definizioa hau da: "Gune jakin bateko organismo guztiak (alegia, "komunitatea") eta ingurune fisikoarekin dituzten elkarrekintzak barne hartzen duen unitatea, bertan sortutako energia-fluxuaren ondorioz egitura trofiko argiak, aniztasun biotikoa eta materialen zikloak agertzen direlarik. 

Ekosistema sistema irekia da, kanpotik energia eta materia jasotzen duena. Ekosistema barruan dauden bizidun desberdinak maila desberdinetan antolatzen dira ekosistema barruan, eta materia eta energiaren fluxuan funtsezko zeregina burutzen dute. Laburbilduta, ekosistema batean dauden bizidunak 5 maila trofikoetan sailkatzen dira:

• ekoizleak: organismo autrotrofoak dira, energia hartzen dutenak eta materia inorganikotik abiatuta materia organikoa sintetizatzen dutenak ( landareak eta hainbat  mikrobio)

• kontsumitzaile primarioak: organismo  heterotrofo belarjaleak dira

• kontsumitzaile sekundarioak: organismo heterotrofo haragijaleak dira

• deskonposatzaileak: materia organikoaren deskonposizioa egiten dutenak, materia inorganikoa sortuz;  bakterioak eta  onddoak dira

• eraldatzaileak: konposatu inorganikoak organiko bihurtzen dituzte, ekoizleek konposatu organiko horiek gero erabil ditzaten; bakterio batzuk daude multzo honetan.

Ekosistemak ez dira estatikoak, dinamikoak dira eta denboran zehar eboluzionatu egiten dute, klimaxera iritsi arte. Ekosistemen eboluzioa  segida ekologikoen bidez garatzen da.

EKOSISTEMAREN KONTAMINAZIOA

LURZORUA

Lurzorua duen substratuaren edo harri amaren araberako da.
 Lurzoruak sakontasun txikiagoa duen heinean, mendekotasun handiagoa du. Ondoren, prozesu biokimiko luze baten ondorioa da lurzorua.
Lur geruza loditzen den heinean, lurzoruaren ezaugarri fisikoek eta kimikoek lotura txikiagoa dute substratuarekiko, eta faktore klimatikoen mende egongo dira neurri handia batean.
Ura, haizea, tenperatura, grabitatea... eragile horiek guztiak dira higaduraren eta sedimentazioaren erantzuleak. Bi fenomeno geologiko horiek ondoren deskribatzen diren ezaugarriak azaltzen dituzte kostaldeko paisaiaren kasuan.

ZABOR ETA HONDAKINEN PILAKETA

Gizakiak historian zehar beti sortu izan du zaborra, baina XVIII. mendetik aurrera sortutako zabor-kantitatea asko handitzen zen eta bere izaeraz aldatzen hasi zen.Gaur egun,zabor pilaketek sortutako arazoak oso kezkagarriak biurtu dira.
Urte askotan ,etzeetako eta lantegietako hondakin indriustrialak ingurunera lasai-lasai bota izan dira.Hondakin hauek biltzen zituzten guneak zabortegi inkontrolatu bihurtzen ziren eta ibaiak eta itsasoa kutsa zezaketen dembora luzea baino lehen.

FAKTORE BIOTIKOAK

Eskualde, ingurune, lurralde natural...batez.hori mugatzen eta bereizten duten inguruneko baldintza
fisikoak (erliebea, klima...), kimikoak (lurzoarena,urarena...) eta gainontzeko kanpoko ezaugarri guztiak
ekosistemaren alderbi edo faktore abiotikoak (bizirik ez dutenak) dira.
Bertako bizidunez ere ari gara, leku horretan bizi diren bizidunen populazionez. Bizidun horien guztien
multzoak osatzen du ekosistemako alderbi edo faktore biotikoa (biziduna).
Bizidunen arteko harremanez ari gara, bai ezpezie berekoen arteko harremanez, baita espezie desberdinekoen  artekoez.
Bizidunen eta inguruneanren arteko harremanez ari gara inguru horretan faktore abiotikoek eta biotikoek, bizidunek eta inguruneak, dituzten harremanez.

BIZITZAKO SINKLINALA

Bizitzaren sinklininarrari dagokionez,estatuak Uitzuran tolesturik daude (tolestura asimetrikoa ,eta plano axiala (ardaz honeniko tolesten dira) GaleaPuntan (getzo) dago.50 kmko luzera eta 2-6 kilometro arteko zabalera duen lur-eremua dasinklinar hori , eta Bizkaian dagoen galea Puntatik subrastatu nagusia  Erdi eozeneko marga- kareari flisc-a-da-Gipuzkoaren mugakide den Urko mendira hedatzen da.

EKOSISTEMAK ETA BIZITZ-FUNTZIOAK

EKOSISTEMA ZER DEN

EKOSISTEMA

IZAKI BIZIDUNAK

Izaki bizidunak dira:

• Edozein pertsona
• Animalak
• Landareak

Hau da BIZITZA duen guztia

Izaki bizidunak ez dira:

• Robotak
• Objetuak
• Materiala
• Janaria



BIZITZA DU

• Eta gauza gehiago

Hau da, BIZITZA ez duen guztia

EZ DU BIZITZA

BIZITZA DU

ZER DA EKOSISTEMA?

Ekosistema ingurune jakin bateko osagai fisiko eta biologikoek osatzen duten sistema da. Beste era batera esanda, ingurune batean beren artean erlazionatzen diren izaki bizidun eta elementu bizigabeen multzoa da.

Ekosistema batean ingurune fisikoa (arrokak, lurzorua, ura, etab.) eta elementu biotikoak (landareak, animaliak), habitat berean kokatuta egonik, elkarrekin harremanetan daude eta sistema bat osatzen dute.
Nagusiki, bi ekosistema mota aurkitzen dira gure inguruan, lehorreko ekosistemak eta uretako ekosistemak:

• Lehorrekoak klimaren arabera sakabanatzen dira Lurreko azaletik.
• Uretako ekosistemak,  bestalde, ura biotopo dutenak dira, hala nola, itsasoak, ozeanoak, ibaiak, lakuak, zingirak, etab. Horiek bi multzotan banatu ditzakegu: itsas-ekosistemak eta ur gezako ekosistemak.

ur gezako ekosistema

lehorreko ekosistema